Tự do chỉ là một cơ hội kiểm điểm lại bản thân.
Clémenceau.
Một định nghĩa về tự do quá ngắn gọn, nhưng nó cho ta khám phá thấy một khía cạnh: tôi không phải là một rôbô đặt trên đường rầy vô tận, không thể dừng lại, cũng không thể đổi hướng… Trái lại, tự do cho tôi ngừng lại, kiểm soát máy móc, xem xét giấy đi đường, đổi hướng đi nếu thấy mình lạc lối, tắt một lời là định tâm lại, dù cho mọi sự mọi vật biến chuyển nhanh chóng trước mắt tôi… Tôi có phải là một rôbô mà người khác muốn sai khiến đi đâu thì đi chăng? Đó chính là hoàn cảnh của một cậu trai bị băng của mình kềm kẹp, là hoàn cảnh của một cô gái bị bàn tay của kẻ đam mê coi như một thứ đồ chơi… Tôi còn có đủ tự do để dừng lại, 10 phút mỗi ngày và kiểm điểm bản thân không?
Trước mặt Ngài, Lạy Chúa, con muốn hồi tâm nhìn lại cuộc sống con…